Jeroen van Velzen
- 19 April 2021
Mag ik weigeren om, in geval van vervoer, de vrachtprijs te betalen als een afgetekende vrachtbrief niet wordt overgelegd? Je kunt ‘m ook omdraaien; heb ik recht op betaling van de vrachtprijs terwijl ik geen vrachtbrief kan overleggen?
Afspraak is afspraak
Het antwoord op deze vragen hangt af van wat partijen hebben afgesproken. Om te beginnen de term ‘afspreken’. Afspreken betekent zoveel als dat de ene partij akkoord is gegaan met een aanbod van een andere partij. Dat aanbod bestaat bij een transportrit in ieder geval uit praktische feiten zoals plaats van laden, lossen, aard van de lading, gewicht, de vrachtprijs, etc. Meestal is dit opgenomen in een e-mail. Soms staat er in die e-mail nog een algemene tekst onder zoals; neutraal laden en lossen, oplegger is schoon en reukvrij, ruilen van emballage of er worden algemene voorwaarden van toepassing verklaard. Vaak is de partij die deze e-mail ontvangt (de vervoerder) alleen geïnteresseerd in de praktische informatie. Begrijpelijk, maar als je op deze e-mail reageert met iets als ‘ok’, dan zeg je dus ook ‘ok’ tegen de algemene tekst. Je krijgt dus de hele appel en niet alleen een hap. Op het moment dat je ‘ok’ zegt, bestaat er een ‘overeenkomst’.
Opschortende voorwaarde
Stel dat die algemene tekst een zin bevat die luidt: “Betaling vrachtprijs na overlegging afgetekende vrachtbrief”. Dat betekent dat je pas betaald krijgt, nadat een afgetekende vrachtbrief is overgelegd. Men noemt dat in het recht een voorwaardelijke verbintenis (artikel 6:21 BW). Dat betekent dat de vrachtprijs pas betaald hoeft te worden als er een ‘afgetekende vrachtbrief’ is overgelegd. Gebeurt dit niet; dan wordt betaling ‘opgeschort’ totdat die afgetekende vrachtbrief er wel is. Kan die afgetekende vrachtbrief nooit meer worden overgelegd, dan wordt betaling voor altijd opgeschort.
Schadeplichtig
Stel dat in de algemene tekst een zin staat als: “Afgetekende vrachtbrief moet binnen 5 dagen worden toegezonden.” Is dat dan ook een opschortende voorwaarde? Het antwoord is ‘nee’. Neemt niet weg dat het toezenden van een afgetekende vrachtbrief wel een overeengekomen verplichting is. Deze plicht is alleen niet gekoppeld aan het betalen van de vrachtprijs. Het is daarmee geen voorwaardelijke verbintenis.
Maar daarmee eindigt dit verhaal niet. Als de vervoerder namelijk geen afgetekende vrachtbrief kan overleggen, heeft hij nog steeds een verplichting (afspraak) geschonden. En als je een verplichting schendt, ben je aansprakelijk voor de schade die daardoor ontstaat. De klant kan nu zeggen; omdat je geen afgetekende vrachtbrief overlegt, lijd ik schade en jij moet die schade vergoeden. Eventueel kan de klant zijn schade verrekenen met de vrachtprijs. In deze situatie moet de klant wel aannemelijk maken dat er inderdaad schade is geleden. Enkel stellen dat omdát een afgetekende vrachtbrief niet wordt overgelegd, de vrachtprijs niet wordt betaald is geen geldige reden. Immers; betaling van de vrachtprijs is niet afhankelijk gemaakt van het overleggen van een afgetekende vrachtbrief.
Strijd met redelijkheid en billijkheid
Stel dat ik akkoord ga met de voorwaardelijke verbintenis om een afgetekende vrachtbrief te overleggen voordat ik betaald krijg, maar ik slaag hier niet in. Kan ik daar dan iets tegen doen? Jawel; je zou kunnen stellen dat deze afspraak niet van toepassing is omdat deze afspraak in de gegeven omstandigheden “naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is”, aldus artikel 6:248 lid 2 BW. Dat is geen eenvoudige opgave. De vervoerder zal voldoende feiten naar voren moeten brengen waarom hij van mening is dat een dergelijke afspraak ‘onaanvaardbaar’ is. De term ‘onaanvaardbaar’ duidt erop dat enkel de mening; ‘niet eerlijk’, onvoldoende is. Onaanvaardbaarheid gaat aanzienlijk verder dan dat.
Conclusie
Als betaling van de vrachtprijs duidelijk afhankelijk is gemaakt van het overleggen van een afgetekende vrachtbrief, dan krijg je niet betaald zolang die afgetekende vrachtbrief niet wordt overgelegd. Als in de opdracht ’alleen’ is aangegeven dat een afgetekende vrachtbrief moet worden overgelegd, dan is dit een verplichting die moet worden nagekomen. Wordt er dan geen afgetekende vrachtbrief overgelegd, dan kan eventuele daaruit voortvloeiende schade worden verhaald op de vervoerder. Die schade moet wel aannemelijk worden gemaakt.
Leerzame les 1
Ben je vervoerder, wees dan bij het accepteren van een opdracht alert op de kleine lettertjes, waaronder de toepasselijkheid van algemene voorwaarden. Kom je in deze voorwaarden iets tegen dat je niet bevalt? Zorg dan dat je vooraf (dus voor je ‘ok’) duidelijk maakt bij je klant dat je je niet kunt vinden in sommige bepalingen. Doe dat per e-mail.
Leerzame les 2
Ben je opdrachtgever van een vervoerder en wil je betaling van de vrachtprijs afhankelijk stellen van het overleggen van een afgetekende vrachtbrief? Zorg dan dat je van begin af aan schriftelijk duidelijk maakt dat je pas de vrachtprijs voldoet als er een afgetekende vrachtbrief wordt overgelegd.
